Βαθιά οικολογική και πολιτιστική πληγή, σαν τις χαρακιές που κάνουν στα μαστιχόδεντρα οι Χιώτες για να αποστάξουν το πολύτιμο ρετσίνι τους, αφήνει η φωτιά στο νησί. Τα μοναδικά στον κόσμο δέντρα που δεν ευδοκιμούν ούτε «δακρύζουν» σε άλλον τόπο μαστίχα με το ίδιο άρωμα και τις θεραπευτικές ιδιότητες, έγιναν στάχτη
Και στις μαυρισμένες πλαγιές της Νότιας Χίου, εκεί όπου συλλέγεται αδιάκοπα από την αρχαιότητα η ξακουστή μαστίχα, σήμερα φαίνονται μόνο οι στάμπες από το ασβεστόχωμα που απλώνουν στη βάση των δέντρων οι αγρότες, για να μένει καθαρό το χώμα και μην κολλά σε φύλλα και πετραδάκια το ρετσίνι που στάζει από τον κορμό. Η Χίος κλαίει για τα δέντρα που της χαρίζουν για αιώνες φήμη και σημαντικό εισόδημα.
«Το πλήγμα είναι μεγάλο εξαιτίας της μοναδικότητας της ποικιλίας του χιώτικου μαστιχόδεντρου παγκοσμίως. Η μαστίχα παράγεται αποκλειστικά στα χωριά της Νότιας Χίου και πουθενά αλλού», λέει ο Ηλίας Σμυρνιούδης, γεωπόνος και υπεύθυνος στο εργοστάσιο επεξεργασίας της φυσικής μαστίχας στο νησί. Υπολογίζεται ότι κάηκαν 20.000 στρέμματα με μαστιχόδεντρα, έκταση που αντιστοιχεί στο 12% της καλλιεργήσιμης έκτασης της Χίου, ενώ η οικονομική ζημιά εκτιμάται σε 4 εκατ. ευρώ. Το σημαντικότερο, λένε οι αγρότες, είναι ότι οι καλλιέργειες στα χωριά που επλήγησαν ήταν από τις πιο αποδοτικές, προσφέροντας τη μισή ετήσια παραγωγή φυσικής μαστίχας, έως και 70 τόνους. «Κάηκαν δέντρα 80 ετών, ορισμένα από τα οποία έδιναν έως και ένα κιλό ρητίνης», λένε.
ΜΟΝΟ ΣΤΟΝ ΝΟΤΟ. Η παραγωγή της ξακουστής μαστίχας περιορίζεται αυστηρά στις καλλιέργειες της νότιας πλευράς του νησιού. Στις αρχές του περασμένου αιώνα ο γάλλος γλωσσολόγος και περιηγητής Ιμπέρ Περνό είχε γράψει για το «φυσικό και μυστηριώδες όριο»: ένα φανταστικό σύνορο που συνδέει τα χωριά Λιθί, Αγ. Γεώργιος Συκούσης και Καλλιμασιά, βορείως του οποίου όλες οι προσπάθειες να επεκταθεί η καλλιέργεια απέτυχαν. Ομοίως, στα γειτονικά νησιά και τα παράλια της Τουρκίας, που βρίσκονται μια ανάσα από τη Χίο, δεν επιτεύχθηκε ποτέ παραγωγή εφάμιλλη της χιώτικης μαστίχας.
«Αυτό οφείλεται στο μικροκλίμα της Νότιας Χίου, που είναι ξηρό τους καλοκαιρινούς μήνες της συγκομιδής. Εχει ηλιοφάνεια, δεν βρέχει συχνά και επιπλέον σημαντικό ρόλο παίζει το πλούσιο σε αλκαλικά έδαφος», εξηγεί ο κ. Σμυρνιούδης. Μια δεύτερη ερμηνεία είναι ο ευγονισμός των μαστιχόδεντρων, που γίνεται με τον ίδιο τρόπο επί αιώνες. Οι αγρότες μπολιάζουν τα νέα δέντρα με τα παλιά και πιο αποδοτικά. Αν τα μοσχεύματα πιάσουν, μετά δεν χρειάζεται ιδιαίτερη φροντίδα. Το «αίνιγμα της Νότιας Χίου» εξηγείται όμως και ιστορικά. Η περιοχή, τόσο επί γενοβέζικης όσο και επί τουρκικής κατοχής, ήταν απόλυτα ελεγχόμενη. Η μαστίχα παραγόταν σε μια κλειστή κοινωνία 22 χωριών, μακριά από πειρατές, λαθρεμπόρους και ανεξέλεγκτες καλλιέργειες. Αυτή ακριβώς η απομόνωση των Μαστιχοχωρίων διατήρησε ακέραιο τον τρόπο παραγωγής για αιώνες. «Η καταστροφή των μαστιχόδεντρων στη Χίο κάνει φτωχότερη οικολογικά και πολιτιστικά τη χώρα μας», σημειώνει ο αναπληρωτής καθηγητής στη Σχολή Δασολογίας του ΑΠΘ, Θεοχάρης Ζάγκας.
ΚΑΗΚΑΝ ΤΑ ΠΑΝΤΑ. «Μας ζήτησαν να εκκενώσουμε το χωριό και όταν γυρίσαμε είχαν καεί τα πάντα. Μείναμε το δεύτερο βράδυ μόνοι μας, προσπαθώντας με κλαδιά και λάστιχα να σβήσουμε το μέτωπο. Δεν υπήρχε κανένας πυροσβέστης». Ο Γιάννης Τόρας είναι 19 ετών. Κατάγεται από τη Βέσσα, ένα από τα Μαστιχοχώρια που επλήγησαν ολοκληρωτικά, και σπουδάζει στις Σέρρες. Τα καλοκαίρια επέστρεφε πάντα στη Χίο για τη συγκομιδή της μαστίχας, καθώς είχε 300 δέντρα. Κάηκαν τα μισά και το πρωί της περασμένης Τρίτης προσπαθούσε να συλλέξει από τα σωσμένα όσο ρετσίνι δεν είχε λειώσει.
Ο συγχωριανός του Δημήτρης Φοράκης γύριζε με το αγροτικό στα αποκαΐδια. Μέτρησε 120 καμένα μαστιχόδεντρα και 150 ελιές. «Πρέπει να κάνουμε κλαδοφράγματα γιατί τον χειμώνα θα πνιγούμε από τις πλημμύρες», έλεγε. Στην κορυφή ενός λόφου έξω από τη Βέσσα, ο Μιχάλης Χαλούς είχε 300 μελίσσια. «Δεν έχει μείνει τίποτα όρθιο. Αυτή είναι η νέα καταστροφή της Χίου», ψιθύριζε.
Στα Μαστιχοχώρια οι κάτοικοι είναι οργισμένοι με το Δασαρχείο που δεν καθάρισε τους δρόμους και κυρίως, όπως λένε, δεν επέτρεπε να γίνουν αντιπυρικές ζώνες, με το πρόσχημα να σωθούν τα πεύκα στο δάσος. «Αν έμπαιναν οι μπουλντόζες και έριχναν δέντρα σε κομβικά σημεία δεν θα γινόταν τέτοιο κακό. Μέχρι την τελευταία στιγμή το Δασαρχείο δεν έδινε άδεια να μπούμε στο δάσος και να το σώσουμε», περιγράφει ο Μιχάλης Σαράντος στο Πυργί. Οπως λέει, όλοι οι αγρότες στη Νότια Χίο στηρίζονταν στη μαστίχα. Μάλιστα λόγω της κρίσης πολλοί νέοι είχαν επιστρέψει από την Αθήνα και το εξωτερικό για να βρουν σίγουρο εισόδημα. Πλέον, είναι ζήτημα αν θα μεταναστεύσουν ξανά πίσω οι περισσότεροι.
Πηγή : Εφημερίδα "ΤΑ ΝΕΑ"
0 comments:
Δημοσίευση σχολίου